تحلیل مبانی فلسفی راهنمایی و مشاوره در نهج البلاغه و کاربرد آن در آموزش و پرورش ایران

در این پژوهش سعی براین بوده که مبانی راهنمایی و مشاوره در مکاتب مختلف فلسفی، نهج البلاغه و سخنان گوهر بار حضرت علی (ع) تحلیل وبررسی شده و مفهوم راهنمایی و مشاوره از نهج البلاغه استنباط واستخراج و کاربرد آن در آموزش و پرورش مشخص گردد. روش پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات بر پایه مطالعات کتابخانه بصورت فیش برداری می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش «تحلیل محتوا» استفاده شده است، بدین ترتیب با محور قرار دادن 27 جلد شرح و تفسیر نهج البلاغه استاد محمدتقی جعفری، ابتدا «انسان شناسی» و «راهنمایی»یا تربیت را در مکاتب عمده فلسفی ایدئالیسم، رئالیسم، ناتورالیسم، پراگماتیسم و اگزیستانسیالیسم بررسی نموده و انواع نظریه های مشاوره ای را در مکتب های مختلف بررسی و سپس نظر اسلام و نهج البلاغه را در رابطه با مفهوم راهنمایی و مشاوره بیان کردیم. تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش نشان می دهد که هدف راهنمایی از دیدگاه نهج البلاغه این است که انسان را از نقطه ای که در آن قرارگرفته به نقطه تکاملی خود دلالت می کند، بطوری که بدون آن دلالت، انسان در همان نقطه ای که قرار گرفته راکد می ماند. یعنی انسان را از «خود طبیعی» و از«زندگی طبیعی محض» یا زندگی حیوانی، به«حیات معقول» که همان «حیات طیبه» است برساند. از دیدگاه نهج البلاغه مشاوره به معنای مشارکت در عقول و رأی و نظر خواهی از دیگران است تا افراد بتوانند به نظر صائب برسند. به تعبیر دیگر می توان گفت: مشاوره از منظر نهج البلاغه همان هدایت است که مقصد آن راهنمایی است یعنی مقصد آن برای برانگیختن و کمک کردن به شکفتن راهنمایی درونی است و می توان گفت مشاوره در خدمت راهنمایی و ابزار آن است چون برای برانگیختن راهنمایی درونی تعامل و مشارکت خود فرد نیاز است. و انسان برای رسیدن به این هدف باید ملاکهایی را که به عنوان اصول و ویژگی های راهنمایی و روش های تربیتی در نهج البلاغه وجود دارد مد نظر قراردهد. این اصول و روش های استنباط شده از نهج البلاغه می تواند در امر تعلیم و تربیت احاد جامعه و مخصوصا دانش آموزان در آموزش و پرورش و در محتوای کتاب های درسی، تربیت نیروی انسانی و تربیت معلم، روش های تدریس و کلاس داری مورد استفاده قرار گیرد.